စလေ ငနော့

ဆရာဒေါက်တာမြင့်ဇော်ရဲ့ 'ကိုဗစ်နောက်ကြောင်းပြန် - ဂေဟဗေဒနှင့် လူမှုစီးပွားအမြင်မှ သုံးသပ်ခြင်း' စာအုပ်ထဲက အပိုင်း ၁ ကို အရင်ရက်က တင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ခု အပိုင်း ၂၊ ၃၊ ၄ နဲ့ ၅ ကို တပေါင်းတည်း စုတင်ပေးလိုက်ပါတယ်။ ကြိုမြင်ခဲ့တဲ့ ကပ်ဘေး ••••••••••••••••••••••••• ဒေါက်တာမြင့်ဇော် 7Day Daily Sunday, April 26, 2020 - 07:07 ‘နောင်ကြုံရမယ့် ကပ်ရော ဂါဘေးဖြစ်လာမှာလား မေးစရာ မလိုပါ။ ဘယ်အချိန်ဖြစ်မှာလဲဆို တာသာ မေးရမှာ (The Next Pandemic: Not if, but when)’ ဆိုတဲ့ ​ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ၂၀၁၃ မေလ ၉ ရက်ထုတ်နယူးယောက် တိုင်းမ်သတင်းစာမှာ ဖော်ပြခဲ့ပါ တယ်။ ရေးသူကအမေရိကန်သိပ္ပံ စာရေးဆရာ ဒေးဗစ်ကွာမန်း (David Quammen) ဖြစ်ပါ တယ်။ သူ့ကို အတော်ဆုံးစာရေး ဆရာထဲက တစ်ယောက်လို့ နယူး ယောက်တိုင်းမ် သတင်းစာက ရည်ညွှန်းပါတယ်။ ၂၀၁၃ မှာပဲ သူ့ရဲ့ လွင့်စဉ်ရောက်ရှိလာခြင်း (Spillover)ဆိုတဲ့စာအုပ်ထွက် လာပါတယ်။ ပညာရှင်တွေရဲ့ သုတေသနအမြင်တွေကို မူတည် ပြီး အချက်အလက်အထောက် အထားနဲ့ သတိပေးချက်တွေ ပါ ဝင်ပါတယ်။ သူတွေ့ခဲ့တဲ့ ပညာရှင်တွေ က ဧရာမဖြစ်ရပ်ကြီး (Next Big One-NBO)ကတော့ ဖြစ်မှာပဲ။ ဘာ့ကြောင့် ဖြစ်မလဲ။ ဖြစ်နိုင်ခြေ အများဆုံးကတော့ ဗိ...

အမွတ္တရလက္ေဆာင္ေတြနဲ႕ ••••••••••••••••••••••••••••••• အိမ္ကေလး •••••••••••••••••• ေမာင္သာခ်ိဳ (တစ္) သားေရ...။ ဟိုးတေလာက ေဖေဖ အိမ္ကို ျပန္ေရာက္ေတာ့ သားရယ္၊ သား မမရယ္၊ ေမေမရယ္ မ်က္ႏွာေတြ ၿပဳံးစိစိနဲ႕။ ထူးေတာ့ ထူးသလိုလိုပါပဲလို႔ ေဖေဖစိတ္ထဲမွာ ထင္လိုက္မိသား။ အဲသည့္ေန႕က နယ္ကေနအျပန္ ေဖေဖ ရန္ကုန္ကို ျပန္ေရာက္တာ နည္းနည္းကေလး ေနာက္က်တယ္ သားရဲ႕။ အေဝးေျပးဂိတ္ကေန ဘတ္စ္ကား တစ္ဆင့္စီး၊ ဘာညာနဲ႕ ေဖေဖ အိမ္ေရာက္ေတာ့ ေမွာင္ေတာင္မွ ေနပါေရာလား။ ဒါနဲ႕ ေရမိုးခ်ိဳး ညစာစားၿပီးေတာ့ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားေရွ႕မွာ မိသားစု နားနားေနေန ဆိုပါေတာ့၊ ညစာ စားေနၾကတဲ့ ထမင္းဝိုင္းမွာကတည္းက ေမေမနဲ႕ သားတို႔ ေမာင္ႏွမတစ္ေတြ တစ္ေယာက္မ်က္ႏွာ တစ္ေယာက္ လွမ္းၾကည့္လိုက္ၾကၿပီးေတာ့ ရယ္လိုက္၊ ၿပဳံးလိုက္ၾကနဲ႕ ဘာလဲမသိဘူးလို႔ေတာ့ ေဖေဖ ေတြးေနခဲ့မိသား။ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားေရွ႕မွာ ဝိုင္းဖြဲ႕ ျဖစ္ေတာ့မွ သားမမက အိမ္ခန္းထဲကို အသာဝင္သြား။ ၿပီးျပန္ထြက္လာေတာ့ လက္ထဲမွာ အထုပ္ႀကီး တစ္ထုပ္ပိုက္ လို႔။ ေဖေဖ့အေရွ႕ကို လာခ်ထားတဲ့ အဲသည့္အထုပ္ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ပလတ္စတစ္ အၾကည္သားကို ေဖာက္ၿပီး ျမင္ေနရတဲ့အထဲမွာ ခရီးေဆာင္ အိတ္ႀကီး တစ္အိတ္။ လွလိုက္တာ။ ေရဘူး ထည့္စရာ ေနရာကေလးနဲ႕။ ...

အိမ်နီးချင်း •••••••••••••••• ပီမိုးနင်း “ဆရာ…အခုတလော ဟိုဘက်ခန်းက ဘာဖြစ်သလဲ မသိဘူး၊ စောင်းသလိုလို ပြောင်သလိုလိုနဲ့ စကားလည်း မပြောဘူး၊ ဘာများ ပတ္တလာဂျီဖြစ်သလဲ မသိဘူး” ဆရာလှ။ “ဘယ်သူလဲ၊ အရေးစိုက်လို့” မယ်ခင်။ “ဘယ်သူရမလဲ ဆရာရဲ့၊ မိချိုတို့ ညီအစ်မပေါ့၊ ခါတိုင်းဆိုရင် ကူးလို့ သန်းလို့၊ မီးဖိုချောင်ကို ၀င်ပြီး ဆားနှိုက် ကြက်သွန်နှိုက်၊ အခုတော့ မျက်စောင်းတောင် မထိုးဘူး” “နင်က ဘာလုပ်မိလို့လဲ” “ကျွန်မ ဘာမှ မလုပ်မိပါဘူး၊ သြော်…သတိရပါပြီ၊ သုံးလေးရက်လောက်က အိမ်က ကောင်မ ဟိုတိရစၦာန်မ မိအေး မီးဖိုချောင်မှာ ဆားအိုးကို ဖွင့်ထားတယ်၊ အိမ်မြှောင်တစ်ကောင်က အိုးနှုတ်ခမ်းမှာ တက်နေတယ်၊ ကျီးကန်းတစ်ကောင်ကလည်း နှိုက်တော့မလို့ လုပ်နေတယ်၊ ဒါနဲ့ ကျွန်မက ဆူတယ်၊ ကျွန်မဆူတော့ သူတို့ ရယ်မောနေရာက အသံတိတ်သွားတယ်၊ အဲဒီကတည်းက စပြီး သုန်မှုန်နေတာပဲ၊ သူတို့ကို စောင်းတယ် ထင်လို့ပေါ့” “ဒီလိုကောင်မတွေ အရေးစိုက်လို့၊ သူတို့မောင် ချစ်တီးက လူမိုက်၊ အရင် မယ်ပိုတို့ နေတုန်းကလည်း စားရသောက်ရရင် တစ်မျိုး၊ မစားရရင် တစ်မျိုး၊ ပြီး သူတို့မောင်နဲ့ တိုက်ပေး၊ ဟိုခွေးမသား လူမိုက်က မယ်ပိုကို ပါးရိုက်လို့ ထောင်ခြောက်လ ကျသွားပါရောလား” “ဒီလိုဖြင့်...

သူခိုးသေဖော်ညှိ စာမျိုးတွေ ••••••••••••••••••••••••••••• လူထုစိန်၀င်း (၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၆) ရက်နေ့ထုတ်၊ Weekly Eleven ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ဆရာ လူထုစိန်၀င်း၏ ဆောင်းပါး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့ နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံတကာ သီအိုရီတွေနဲ့ပဲ ချဉ်းကပ် လေ့လာသူတွေကို ေ၀ဖန်ထားတဲ့ ဆရာ့ အမြင်ကို မျှေ၀ပေး လိုက်ပါတယ်။) (အင်တာနက်ကနေ ရဲဘော်တယောက်က အီးမေပို့လာတာကို မာယာစာဖတ်သူတို့အတွက် မျှေ၀ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ Weekly Eleven၊ အင်တာနက်ပေါ်တင်ပေးသူ၊ အီးမေပို့လာသူရဲဘော်- အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။) ခရစ္စမတ်နေ့က ကျောင်းသားဟောင်း တစ်ယောက်လာပြီး ဆုတောင်း မေတ္တာပို့ ပါတယ်။ ရှပ်အကျႌနဲ့ ပုဆိုး အပြင် ခုခေတ် မြို့ပြရဲ့ ပြယုဂ်ဘူးစုံ ပုလင်းစုံခြင်း ကလည်း ပါသေးတယ်။ နက်စ်ကော်ဖီ၊ တူတံဆိပ် ထောပတ်၊ ခရတ်ဖ်ချိစ်၊ စပရိုက်စတာ တွေအပြင် အာလူးကြော်ဘူး၊ နာနတ်ယိုဘူး၊ လိုက်ချီးဘူး ဆိုတာတွေလည်း ပါတယ်။ စုံနေတာပါပဲ။ တပည့်ဟောင်းကို တွေ့ရလို့ ၀မ်းသာရတယ်။ သူယူလာတဲ့ ပစ္စည်းတွေ အတွက်တော့ ထူးထူး ခြားခြား ခံစားမှုမဖြစ်ပါဘူး။ မက်မောရတဲ့ အရာတွေ သူနဲ့ထိုင် စကားပြော နေဆဲမှာပဲ ဆန်ကောကြီး နှစ်ချပ်အပြည့် ထည့်လာတဲ့ အသီးအရွက်တွေ မပြီး ကလေးတွေက ယူလာပြ ကြ...

မင္နီနဲ႕ အတားခံထားရတဲ့လူ •••••••••••••••••••••••••••••••• ေမာင္သာခ်ိဳ (တစ္) အေရာင္ေတြ၊ အဆင္းေတြထဲမွာ အနီေရာင္က လူတို႔၏စိတ္ကို စိုးမိုးလႊမ္းၿခဳံထားေသာ ခြန္အားတစ္စုံတစ္ရာမ်ား ရွိေနေလေရာ့သလား မေျပာတတ္ ပါ။ ၾကက္ေျခနီ အမွတ္တံဆိပ္ထဲက အနီေရာင္က ေဖးမကူညီမႈ၏ အနက္ အဓိပၸာယ္ကို ရည္ၫႊန္းပါသည္။ သူနာျပဳတကၠသိုလ္ဝင္း ပရဝုဏ္ထဲက ထြက္ လာေသာ သူနာျပဳဆရာမေလာင္းလ်ာတို႔၏ သစ္လြင္ေသာ အနီေရာင္က ျပတ္သားေသာ မူႏွင့္ ယွဥ္သည့္ က႐ုဏာ၏ သေကၤတပဲ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္တို႔၏ အရွိန္ေတြကို တုံ႕ခနဲ တိခနဲ ရပ္တန႔္သြားေစသည့္ မီးပြိဳင့္ အနီေရာင္က စည္းကမ္း၏ ပုံရိပ္ျဖစ္ကာ မွိတ္ခ်ည္လင္းခ်ည္ျဖစ္ေနေသာ ကားေရွ႕မီး၊ ေနာက္မီးေတြကေတာ့ သတိတရား၏ နိမိတ္ပုံပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ခပ္ငယ္ငယ္ လူမမယ္ေက်ာင္းသားဘဝက မင္အနီထည့္ ထားေသာ ဆရာ့ေဖာင္တိန္ႀကီးကို တန္ခိုးရွင္တစ္ဦးပမာ အားက်တပ္မက္ခဲ့ဖူး သည္မွာလည္း အမွန္ပဲ ျဖစ္ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔၏ ရမွတ္မ်ား၊ ကြၽန္ေတာ္ တို႔၏ အေအာင္အရႈံးကိစၥမ်ားကို မင္နီျဖင့္ ေရးျခစ္သတ္မွတ္ေပးျခင္းျဖစ္ရာ ေက်ာင္းဆရာဘဝကို တကယ္မသိခင္ကတည္းက မင္နီတစ္ေခ်ာင္းျဖင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရထားသည့္ ဟန္ပန္ (Style) ကို သေ...

ဓားပြ မျှားနတ်မောင် ••••••••••••••••••••••• မဟာဆွေ ရိုင်ဖယ်သံများ အဆက်မပြတ် ကြားရပြီးလျှင် မော်တော်ထဲသို့ တဒေါက်ဒေါက်ထိမှန်လေ၏။ ရေကူးတတ်သူများ ရေထဲသို့ ခုန်ဆင်းကြလေ၏။ မော်တော်ထဲသို့ ရေများဝင်လာပြီဖြစ်ရာ အော်သူအော်၊ ငိုသူငိုနှင့် ဆူပွက်နေလေသည်။ လုလင်ကား အပေါ်အင်္ကျီနှင့် ရှပ်အင်္ကျီကို လျှင်မြန်စွာ ချွတ်လိုက်၏။ လုံချည်ကို ခါးတောင်းကျိုက်လိုက်လေသည်။ မော်တော်သည် အိုးတည်နစ် နှစ်တော့လေရာ "ကယ်တော်မူပါ၊ လုပ်ကြပါဦး” နှင့် ကုန်းအော်ကြ၊ ခြေမကိုင်မိ၊ လက်မကိုင်မိဖြစ်နေကြနှင့် မော်တော်သည် ရေအောက်သို့ မြုပ်ဆင်းမည်ဟန်ပြုနေ၏။ ထိုအတွင်း ဓားပြများသည် မော်တော်ကို လှမ်း၍မပစ်တော့ဘဲ နောက်ပြန်ပစ်နေကြခြင်းဖြင့် ပုလိပ်နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲ ဖြစ်နေကြဟန်တူ၏။ မိန်းမပျိုမှာ ရေ ခါးသာသာနှင့် ဘာမျှမလုပ်တတ်အောင် ဖြစ်နေရှာ၏။ အားကိုးလိုသောမျက်နှာနှင့် လုလင်အား ကြည့်ရှုနေ၏။ အချို့လည်း ရေထဲခုန်ချကြ၍ တစ်ခါနှစ်ခါပေါ်ပြီး အဆုံးစွန်မြုပ်၍ သွားကြတော့၏။ မော်တော်လည်း တင်လာသော ကုန်ပစ္စည်းဒဏ် မခံနိုင်တော့သဖြင့် မြုပ်၍သွားတော့ရာ လုလင်လည်း မိန်းမပျိုကလေး၏ လက်ကိုဆွဲကာ မော်တော်နှင့်လွတ်ရာ ရေထဲသို့ ဆင်းလိုက်၏။ ခြေနှစ်ချောင်းဖြင့် ...

မြမဉ္ဇူ ရုပ်ပုံ ••••••••••••••••• ရေးသူ-ဒဂုန်တာရာ Monday, April 7, 2008 (၁၃၆၂ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလ၊ ၂၀၀၀ နို၀င်ဘာလ မာယာမဂ္ဂဇင်းမှ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြ ပါတယ်။) ကျွန်တော် သူမကို မြမဉ္ဇူ အဖြစ် စတင်သိရှိခြင်းမဟုတ်။ သပိတ်မှောက်ကျောင်းသူ မအမာ အဖြစ်သာ စတင်မြင်ဖူးခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၆ ကျောင်းသားသပိတ်တွင် နယ်မှ ကျွန်တော်တို့ ပထမဆုံး နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ညီလာခံသို့ တက်ရောက်စဉ်က သူမကို စတင်မြင်ဖူးသည်။ ဂျူဗလီဟောတွင် ကျင်းပသည်။ ယင်းညီလာခံကြီးမှ ပထမဦးဆုံးသော ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားသမဂ္ဂကို မွေးဖွားပေး လိုက်သည်။ ယင်းညီလာခံတွင် အဆိုတင်သွင်းသော အင်းလျားဆောင်သူ မအမာကို တွေ့ရသည်။ စကားပြောကောင်းသည်ဟု ခံစားလိုက်သည်။ ထို့နောက် ကျွန်တော် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်သို့ ရောက်ရှိသွားစဉ် 'ဒေါသ' ဟူသော ၀တၳုတို ကလေးကို တက္ကသိုလ်ကျောင်းတိုက် မဂ္ဂဇင်းတွင်လားမသိ ဖတ်လိုက်မိသည်။ ရေးသူက မြမဉ္ဇူ၊ ဂျာမန်၀တၳု၊ ၀တၳုရေးဆရာ ဟာမိ၏ Fury ၀တၳုကို ဘာသာပြန်ထားသော ၀တၳု။ ကျွန်တော် 'ဒေါသ' ကို ကြိုက်သွားသည်။ ထို့နောက် မြမဉ္ဇူ ၀တၳုများကို မဖတ်မိ။ ကျွန်တော်ပဲ မဖတ်မိသလား၊ မြမဉ္ဇူပဲ ဆက်မရေးသလား မသိတော့။ ထို့နောက် စစ်မဖြစ်မီကာလက ကြ...