ကပ်ကြီးသုံးပါး နှနှစ်ပုဒ် 🖊 မောင်စွမ်းရည်

ဆရာကြီးမောင်စွမ်းရည် နှစ်ပုဒ်တွဲ။

မောင်စွမ်းရည် - ကပ်ကြီးသုံးပါး ကြုံဖူးတယ်

(မိိုးမခ) ဧပြီ ၁၂၊ ၂၀၂၀

(နေရာတကာဂျာနယ်အွန်လိုင်း ကနေ ယူပါတယ်)

အသက်တရာမနေရတောင် အမှုတရာတော့ ကြုံရတတ်ပါတယ်တဲ့။ လူကြီးသူမတွေရဲ့ ဆိုရိုးဆိုစဉ်စကားတရပ်ပါ။ မှန်လိုက်တာ ကျနော်တို့များလဲ အသက်တရာနားနီးခဲ့ပြီဆိုတော့ အမှုတရာမက ကြုံခဲ့ရပြီပေါ့။

“ကပ်ကြီးသုံးပါး” တဲ့ ငယ်စဉ်ကတည်းက စွဲရတဲ့ စကားစုတရပ်ပါပဲ။ လူကြီးမိဘတွေကို ကန်တော့ရင် “ကပ်ကြီးသုံးပါး ကျော်နင်းနိုင်သူ ဖြစ်ပါစေ” ဆိုတာ ကြားရလေ့ရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကလည်း ပေးတဲ့ဆုနဲ့ ပြည့်ပါစေ တဲ့။ ဒါပေမယ့် ကပ်ကြီးသုံးပါးဆိုတာ ဘာမှန်းညာမှန်း မသိခဲ့ဘူး။ ကိုယ်သိတာက ဝါးကပ်နဲ့ ကတ်ကြေးပဲ သိတာကိုး၊ လူကြီးသူမတွေ “ကျော်နင်း” စေချင်တဲ့ ကပ်ဆိုတာ မြေကြီးပေါ်မှာ ချပြီးကျော်နင်းရတဲ့ ကပ်လို့ပဲ ထင်ခဲ့တာပေါ့။ ဘုန်းတော်ကြီးများကလဲ “ဒုဗ္ဗိက္ခန္တရကပ်”၊ “သတ္တန္တရကပ်”၊ “ရောဂန္တရကပ်” တဲ့၊ ပါဠိလိုပဲ ဟောတယ်။ ကပ်ကြီးသုံးပါးက ကိုယ့်အပေါ်ကျော်နင်းသွားခဲ့တာတောင် ဘာဖြစ်လို့ ဘာဖြစ်မှန်း သိလိုက်တာမဟုတ်ဘူး။ ကျောင်းနေတော့ ဆရာဆရာမအချို့က အမေးအမြန်းထူတာ ကို သိပ်မကြိုက်လှဘူး။ ကိုယ်တိုင် ဆရာဖြစ်လာတော့လည်း တပည့်က မေးလာမြန်းလာတဲ့အခါ သိပ်မကြိုက်ချင်ဘူး။ ကိုယ်မသိတာမေးလာမှဖြင့် ဒုက္ခပေါ့။ ထားပါတော့၊ ဆရာဆရာမများ သင်ကြားပေးခဲ့လို့ပဲ ကပ်ကြီးသုံးပါးကို လူစကားနဲ့ နားလည်ခဲ့ရပါပြီ။ အငတ်ဘေး၊ စစ်ဘေး၊ ရောဂါဘေးတဲ့။ ဘေးအန္တရာယ် အဖျက်သမား ကပ်ကြီးသုံးပါးဆိုသကိုး။ စာအုပ်တွေရဲ့ နောက်ဆုံးမှာ ခက်ဆစ်အဖြေတွေပါတာကိုလဲ လှန်လှောကြည့်တတ်ပြီလေ။

တကယ်တော့ ကပ်ကြီးသုံးပါးက ကိုယ့်အပေါ် ကျော်နင်းခဲ့ဖူးတာကို ကိုယ်ကသာ မသိလိုက်တာ။ ကျော်နင်းသွားတာက မသိမသာ ကျော်နင်း သွားတာတော့မဟုတ်ဘူး။ ကိုယ်က “ကျော်နင်းတာ” ဆိုတာ မသိလိုက်တာ၊ ကြီးလာတော့မှ “အလိုလေး.. ငါကံကောင်းလို့ပါလား”လို့ ဘုရားတမိရပါတယ်။

ဒီလိုပါ၊ ဂျပန်ခေတ် ၁၉၄၂-၄၃-၄၄ လောက်ကပေါ့။ ကျွန်တော်က ဆယ်ကျော်သက်တော့ မရောက်သေးဘူး။ တဆယ်မကျော် အသက် ၁၀ နှစ်အောက် အရွယ်ပဲရှိသေးတယ်။ လူမှန်းသူမှန်းသိစမှာပဲ ကပ်ကြီးသုံးပါးက ကိုယ့်အပေါ်ကျော်နင်းနေတာ ကိုယ်ကမသိလိုက်ဘူးပေါ့။ ကံကောင်းလို့ပေါ့၊ ဂျပန်ခေတ်က ဖြစ်ပါတယ်။ လေယာဉ်ပျံပေါ်က ဗုံးတွေကြဲလို့ လေယာဉ်သံကြားတိုင်း ဗုံးကျင်းထဲကို ဆင်းခဲ့ရတယ်။ မြေပြင်မှာကော ဂျပန်ဆိုတဲ့ ဖက်ဆစ်များနဲ့အမေရိကန် အင်္ဂလိပ်မဟာမိတ်များ ပစ်ကြခတ်ကြပေါ့။ မကြာခင်မှာပဲ ဗမာပြောက်ကြား စစ်သားတွေကလဲ ဂျပန်တွေနဲ့ ပစ်ကြခတ်ကြပေါ့။ ဒီလို ပစ်ကြခတ်ကြ သတ်ကြတာကိုတော့ သိတာပေါ့။ ဒါကို သတ္တန္တရကပ် လို့တော့ ဘယ်သိမှာလဲ။

ဒီလိုစစ်ကြီးဖြစ်လာတဲ့အခါ စိုက်ပျိုးရေးတို့၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတို့၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးတို့လဲ ပုံမှန်မလုပ်နိုင်ကြတော့ အစာရိက္ခာရော၊ ဝတ်စရာ အဝတ်အထည်၊ ရေ၊ ဆေးဝါးဆိုတာတွေရော အကုန်ရှားပါး ပြတ်လပ်ကုန်ပြီဆိုတော့ အငတ်ဘေးလဲ ကြုံရတာပေါ့။ မြေပိုင်ရှင် သူကြီးသား မောင်စွမ်းရည်လဲ ပြောင်းထမင်း ပဲထမင်း၊ ပီလောရွက်ဟင်းချို (ပီလောဟင်းချိုဟာ တရော် ကင်ပွန်း ခေါင်း လျော်ရည်လို ချွဲလို့ ပဲထမင်း ပြောင်းထမင်းတို့ကို လည်ချောင်းထဲသို့ အဝင်ချောစေပါတယ်။) တို့ကို နေ့စဉ်စားခဲ့ရတာ ကံကောင်းလို့ပေါ့။ ငပိရည်ဆိုတာတောင် ပြတ်လတ် သွားခဲ့ရပါတယ်။ ဆပ်ပြာပြတ်လပ်လို့ သဲဆပ်ပြာတောင် ပုံမှန်မသုံးနိုင်ခဲ့ကြတဲ့အတွက် လူတွေ ဝဲနာ၊ ယားနာတွေ ပေါက်ကြရတယ်။ ကျောက်ပေါက် တယ် ဆိုတာလဲ ကြုံရတယ်။ သူကြီးသားလဲ ပေါက်တာပေါ့။ ပထမတော့ ကာဘော်လိပ် ဆပ်ပြာဆိုတဲ့ လေးထောင့်အနီခဲကြီးတွေ သုံးနိုင်သေးတယ်။ နောက်တော့ ဆင်ချေးတုံးဆပ်ပြာ ခေါ်တဲ့ မဲမဲ အခဲတွေတောင် မသုံးနိုင်တော့လို ့ သဲဆပ်ပြာကိုပဲ သုံးရတော့တာပါ။

အဟာရပြည့်အောင်မစားရ၊ လုံခြုံအောင်လဲ မဝတ်ရဆိုတာ အဲဒါ အငတ်ဘေးပေါ့။ ဒီလို အငတ်ဘေးကျလာရင် ရောဂါတွေလဲ ရောက်လာပြီး ကပ်ကြီးသုံးပါးလုံး ဆက်မိသွားပါလေရော ။ ရောဂါဆိုတာက ပလိပ် ကပ်ရောဂါပါတဲ့။ ပုလိပ်ဆိုတာ ကာကီဘောင်းဘီတိုနဲ့ ဖော့ ဉီးထုပ်နဲ့ နှစ်လုံးပြူးသေနတ် နဲ့ လူတွေပေါ့။ ဂေါ်ယာပုလိပ်ဆိုလို့ ဂေါ်ကြီးများ ထမ်းလာမလားအောက်မေ့ပါတယ်။ “ဒိန်း” လို့မြည်တဲ့ မဲမဲအချောင်းကြီးတွေ ထမ်းလာကြတာကိုး။ အဲဒီပုလိပ်တွေ မဟုတ်ဘဲ ဈေး ဉီးပေါက်ရောက်လာတာက ကြွက်တွေဗျို့ ကြွက်တွေ၊ ကြွက်တွေ သောင်းကျန်းတော့ ကြောင်တွေလဲ မနိုင်တော့ဘဲ ကြွက်ကြောင့် ကြောင်တွေပါ သေကြရတယ်ဆိုပဲ။ ကြွက်တွေဟာ အိမ်တွေရဲ့ ထုတ်၊ ယောက်၊ ဒိုင်း၊ မျှား၊ အမိုးအကာတွေပေါ်က တဖုတ်ဖုတ်ပြုတ်ကျပြီး ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ ဆန့်ငင်ဆန့်ငင်သေကြတာဟာ ကောက်ပြီး လွှင့်ပစ်လို့ မနိုင်တော့ဘူးပေါ့။

ဂျပန်စစ်သားတွေက ရွာသားတွေကို ပါဏာတိပါဏကံ ကျူးလွန်ခိုင်းသတဲ့။ သူတပါးအသက်ကို သတ်ခိုင်းတာပေါ့။ သူတို့ကတော့ လူတွေကို သတ်တယ်။ ဗမာရွာသားတွေက ကြွက်တွေကို သတ်ရပါတယ်။ တကောင်သတ် လာရင် တစ်ဆင့် ထင်ပါရဲ့၊ ဆုချပါတယ်။ လူကြီးတွေက ကြွက်ကလေး တွေသတ်ပြီး လူကလေးတွေက ကြွက်သေလေးတွေကို ဖက်နဲ့ထုတ်ပြီး ဂျပန်တွေဆီကို တကောင်ကို တစ်ဆင့် (တစ်ပြား) နဲ့ ရောင်းပါတယ်။ ဂျပန်တွေက ကလေးတွေကို မြေကြီးမှာ ကျင်းတူး၊ ကြွက်သေထဲ့ ရေနံဆီလောင်းမီးရှို့ခိုင်းပါတယ်။ ရေနံဆီရှားလာလို့ ထန်းရွက်ခြောက်နဲ့ ဝါးခြမ်းပြားစိတ်ကလေးတို့ စုကောက်ထည့်ပြီး မီးရှို့ရပါတယ်။ အဲဒီခေတ်ကြီးကို လူကြီးတွေက စမြုံ့ပြန်ကျတော့ “ကြွက်ကျတဲ့ခေတ်” လို့ ဆိုပါသဗျား။

ကြွက်တွေကစပြီး ပလိပ်ရောဂါဖြစ်လို့သေကြတာပါ။ ကြွက်တွေထံက ပလိပ်ရောဂါကူးပြီး လူတွေလဲ ကြွက်တွေလို တဖြုတ်ဖြုတ်သေကြရရှာတယ်။ အရုဏ်တက်ချိန် မလင်းသေးဘူး၊ လမ်းပေါ်က ငိုသံတွေကို ကြားရပါတယ်။ ထပြီးချောင်းကြည့်တော့ လူသေအလောင်းတွေကို ဖျာလိပ်တွေနဲ့ လိပ်ပြီး ထမ်းထားတဲ့လူတွေဟာ မကြာခဏထွက်လာကြပါတယ်။ ရေနံဆီမီးခွက်ကလေးတွေကို ဘီစကွတ်မုန့် သံပုံးလေးထဲထည့်ပြီး သံပုံးကို ကြိုးတပ်ဆွဲလာ ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ မနက်လင်းကာမှ ဘယ်သူ့အိမ်က ဘယ်သူဖြင့် “ကြွက်ကိုက်လို့” ဆုံးပြန်ပြီဆိုတဲ့သတင်းကို စနည်းနာရတော့တယ်။

နောက်တော့ ဂျပန်က ရွာသားတွေကို ရွာပြင်ထွက်နေကြဖို့ အမိန့်ထုတ်ပါတယ်။ ရွာပြင် ယာခင်းလွတ်တွေထဲမှာ ထန်းလက်တဲထိုးပြီးနေကြရပါ တယ်။ အချို့လဲ သစ်ပင်ရိပ်နား နေကြရပါတယ်။ ရွာပြင်ဘက်မှာ ချက်ပြုတ်စားကြတာ မီးခိုးတလူလူနဲ့ပေါ့။ ကျွန်တော်တို့ကလေးတွေကတော့ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ယာခင်းတွေထဲမှာ ဆော့ကြရလို့ ပျော်နေကြတာပေါ့။

ဒီလိုကာလမှာ လေပြင်းမုန်တိုင်းတွေကျလာလို့ အထိတ်တလန့်ဖြစ်ရပါသေးတယ်။ ထန်းလက်တံတွေလဲ ပြုတ်ထွက် လွင့်ပျံကုန်တာပေါ့။ ကောင်း ကင်ပေါ်မှာ ဖျာစုတ်တွေ၊ ထန်းရွက်တွေ၊ သစ်ရွက်ခြောက်တွေဟာ အမြင့်ကြီး ပျံတက်လွှင့်ထွက်နေကြတာကြည့်ပြီး ကလေးတွေကတော့ ပျော်ကြတာပေါ့။ ကြာတော့လဲ ကြောက်လာတာပေါ့။ လူကြီးတွေက အော်ခိုင်းလို့ “လေပွေ..ဓားကြည့် .. ဓားကြည့်” လို့ အော်ကြ ဟစ်ကြရပါတယ်။ ကောင်း ကင်တခုလုံးမဲမှောင်နေတာပါ။ လူတွေကို လေထဲက လွင့်လာတဲ့ သွပ်ပြားတွေမှန်မှာစိုးလို့ ရှောင်ကြတိမ်းကြရတာပဲရှိပါတယ်။

ရွာထဲမှာ အချို့အိမ်ထဲက အမှိုက်တွေ၊ ပစ္စည်းအတိုအစတွေကို ရွာလယ်မှာ ပုံပြီး ဂျပန်တွေက မီးရှို့ခိုင်းသတဲ့၊ ကြွက်သေတွေကိုလဲ ဝယ်သတဲ့၊ လူတွေကိုလဲ ဆေးထိုးပေးပါတယ်။ လူကို အပ်နဲ့ထိုးပြီး ဆေးရည်သွင်းပြီးတာဟာ ဂျပန်ခေတ်ကမှ စတင်တွေ့ကြုံခဲ့ရဖူးတဲ့ အတွေ့အကြုံပါ။ လက်မောင်းကြီးတွေကို နီရဲယောင်ကိုင်းနေကြပါတယ်။ အဲဒါ “ပလိပ်ကပ်ရောဂါကျရောက်တဲ့ခေတ်”၊ “ကြွက်ကျတဲ့ခေတ်”၊ “ဂျပန်ခေတ်” ခေတ်ပါ၊ တပြိုင်တည်းမှာပဲ အငတ်ဘေးရော၊ စစ်ဘေးရော ကျရောက်ခဲ့ကြရလို့ “ကပ်ကြီးသုံးပါး” ဆိုက်ရောက်တယ်လို့ ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ သတ်ကြတယ်၊ ငတ်ကြတယ်၊ ရောဂါတွေ ဖြစ်ကြတယ်။ ကပ်ကြီးသုံးပါးကို ငယ်စဉ်ကတည်းက ကြုံတွေ့ဖြတ်သန်းခဲ့ရပါတယ်။

မေ့လို့ .. ကျနော်အဖိုး “သူကြီးမင်း” လဲ ကြွက်တွေကိုတော့ သြဇာမပေးနိုင်ခဲ့ရှာဘဲ ကြွက်ကိုက်လို့ သေဆုံးခဲ့ရရှာပါတယ်။ ကပ်ကြီးသုံးပါး ကျော်နင်းနိုင်ကြပါစေ။

မောင်စွမ်းရည်

၂၀၂၀ ခု၊ ဧပြီ ၉ ရက်။

____________________

မောင်စွမ်းရည် - ဝဲ ဂျွတ် ဒက် အနူကွက် - ကပ်ကြီးသုံးပါးအဆက်

(မိုးမခ) မေ ၂၁၊ ၂၀၂၀

အသက်ကပ်၊ အငတ်ကပ် အဆက်ဖြစ်တဲ့ ရောဂါကပ်ထဲက ပလိပ်ရောဂါကပ်ကြီး ဆိုက်ခဲ့ပုံအကြောင်း၊ ကိုယ်တွေ့ဖြစ်ရပ်ကို ကျွန်တော် မကြာခင်က ရေးခဲ့လိုက်တော့ ဂျပန်ခေတ်ကို မဖြတ်သန်းခဲ့ရတဲ့ စာဖတ်သူ များထံက စိတ်ဝင်တစား တုံ့ပြန်ကြပြီး ဂျပန်ခေတ်အကြောင်းကို ဆက်ရေးပါဦး၊ နယူးယောက်မှာ ကိုဗစ် ကပ်ရောဂါကျရောက်နေပုံ သတင်းစုံကိုလည်း ရေးပါဦး… စသဖြင့် တောင်းဆိုလာကြပါတယ်။

ခု ရေးမှာက ဂျပန်ခေတ်အကြောင်း အဆက်လို့ပဲ ဆိုနိုင်ပါတယ်။

ဂျပန်ခေတ် ဆိုတာ ကမ်ဘာကုန်ကျယ်သရွေ့မှာ ကြုံတွေ့ခဲ့ကြရတဲ့ ဒုတိယကမ်ဘာစစ် ဆိုတာကြီး ဖြစ်ပွားစဉ်က ဗမာပြည် ကျရောက်ခဲ့ပါတယ်။ လက်နက်ဆန်းတွေ ပေါ်ပေါက်လာကြာလို့ ပထမကမ်ဘာစစ်ကြီးထက် ပြင်းထန် ရက်စက်ပါတယ်။ နိဂုံးချုပ်မှာ အဏုမြူဗုံးနဲ့ ပုဒ်မချလိုက်ပါတယ်။ ဒုတိယကမ်ဘာစစ်မှာ တို့ဗမာတွေက ‘အင်္ဂလိပ် အခက် ဗမာ့အချက်’ ဆိုတဲ့ ကြွေးကြော်သံတင်ပြီး ‘ဘောင်းဘီမနိုင် ဦးထုပ်မနိုင်’ ဖြစ်နေတဲ့ အင်္ဂလိပ်တွေကို ဂျပန်နဲ့ ပေါင်းပြီး တော်လှန်ခဲ့ကြပါတယ်။ ‘နောက်လာတဲ့ မောင်ပုလဲ၊ ဒိုင်းဝန်ထက်ကဲ’ နေတော့ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တွေကိုလည်း အင်္ဂလိပ်နဲ့ ပြန်ပေါင်းပြီး တော်လှန်ခဲ့ကြရပြန်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ”မိအေး ဘယ်လို နှစ်ခါနာသလဲ” ဆိုတာ သိချင်ရင်တော့ လူထုဦးလှ ပုံပြင်စာအုပ်တွေမှာပဲ ရှာဖတ်ပါတော့။

မိအေး နှစ်ခါနာရတဲ့အထဲမှာ ‘နူရာ ဝဲစွဲ’ ဆိုတာမျိုး ကြုံတွေ့ခဲ့ရတာပါပဲ။ ဂျပန်ခေတ်မှာ အစားအစာ ရှား၊ ဆေးဝါးလည်း ရှားပါတယ်။ ရေရှား မိုးရှား၊ ဆပ်ပြာလည်း ရှားပါတယ်။ ဒါကြောင့် ‘ကြွက်ကျတဲ့ခေတ်’လို့ ပြောတဲ့ ပလိပ်ရောဂါရဲ့ဒဏ်ကို မရှုမလှ ခံရပါတယ်။ တဆက်တည်းမှာပဲ ပွေး ဝဲ ဂျွတ် ဒက် တွေလည်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကိုတော့ ကျွန်တော်တို့ အဖေ၊ အမေက အပြင်မထွက်ရဘဲ အိမ်ခြံဝင်းတံခါးကို သော့ခတ်ပိတ်ထားခဲ့ပါတယ်။ ခေါင်းရွက်ဈေးသည်တွေလည်း မလာရပါဘူး။ ဒီကြားထဲက ကျွန်တော့်ညီ တယောက် ကျောက်ပေါက်လို့ အလူးအလဲ ခံရပါတယ်။ (ကြုံတုန်း မိခင်မေတ္တာ ကို ဖော်ကျူးလိုက်ပါရစေ။ ကျွန်တော်တို့အမေက သူ့သားငယ်ရဲ့ မျက်စိတွေထဲကို ကျောက်မပေါက်အောင်လို့ သားရဲ့ မျက်စိ၊ မျက်လုံးတွေကို လျှာနဲ့လျက်ပြီး သုတ်သင်သန့်ရှင်းပေးခဲ့ပါသတဲ့။)

အဲသလို ဂျပန်ခေတ်မှာ ရောဂါတွေဖြစ်ကြတဲ့အခါမှာ ဆပ်ပြာရှားပါးတာကြောင့် ပွေး၊ ဝဲ စတဲ့ အရေပြားရောဂါ တွေလည်း မျိုးစုံဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ ခုခေတ်လူငယ်တွေက ပွေး၊ ဝဲ ဆိုတာ ဘာမှန်း သိမယ် မထင်ပါ။ ကိုယ်ရေပြားပေါ်မှာ ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ယားနာအမျိုးမျိုးပါပဲ။ ပွေးဆိုတာက ဝလုံးလို ဝိုင်းနေတဲ့ အနာကွက်တွေ အရေပြားပေါ်မှာ ပေါက်ပွားလာတာပါ။ တခါဖြစ်ရင် ပျောက်ခဲပါတယ်။ ယားလေ၊ ကုတ်လေ၊ ပွားများလေပါပဲ။ ဝဲ ဆိုတာက အနာစိုတွေပါ။ ယင်တလှောင်းလှောင်းနဲ့ ရွံစရာလည်း ကောင်းပါတယ်။ တကိုယ်လုံးမှာ ပြွတ်ခဲ နေအောင် ပေါက်တာပါ။ မကုတ်ဘဲ မနေနိုင်အောင်လည်း ယားပါသတဲ့။ ပွေး၊ ဝဲနဲ့အတူ မျက်ခမ်းစပ်ရောဂါ တွေလည်း တပြိုင်တည်း ဖြစ်ကြလို့ တချို့မှာ မျက်စိထဲ ‘တိမ်ကျ’တယ် ဆိုတာမျိုး အဖြူကွက် အနာရွတ်တွေ ကျန်ရစ်ပြီး တချို့ မျက်လုံးကန်းတဲ့အဆင့်အထိ ကြုံကြရရှာပါတယ်။

ဝဲ ခေါ်တဲ့ ယားနာနဲ့ မျက်ခမ်းစပ်ယားနာ ဝေဒနာရှင် ပုံပြင်တောင် ပေါ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ လူထုဦးလှ ပုံပြင်တွေထဲ မှာ မပါသေးဘူး ထင်ပါတယ်။ ပုံပြင်လေးကတော့ ဒီလိုပါတဲ့။

တနေ့သောအခါ ဝဲပေါက်သူတဦးနဲ့ မျက်ခမ်းစပ်သူတဦးတို့ ဥပုသ်ဇရပ်မှာ ဆုံမိကြသတဲ့။ သူတို့နှစ်ဦးဟာ ဘေးလူတွေ မျက်စိနောက်လောက်အောင် ယင်ခြောက်နေကြပါသတဲ့။ သူတို့အနာတွေက ‘အညှီရှိတော့ ယင်အုံ’ ဆိုသလို ယင်ကောင်တွေ လာရောက်ကြတော့ ယင်မခြောက်ဘဲ မနေနိုင်ကြဘဲကိုး။ ဒီလိုနဲ့ ဘေးက လူတွေက မင်းတို့ ယင်မခြောက်ဘဲ နေနိုင်ရင် ငါတို့က ဖျော်ရည်တိုက်မယ်လို့ ပြောတာနဲ့ သူတို့နှစ်ဦးလည်း ဖျော်ရည်သောက်ချင်လို့ ယင်ကောင် မခြောက်ဘဲ အောင့်အည်းသည်းခံနေကြသတဲ့။ ဒါပေမဲ့ ယားတာရယ်၊ နှာချေ၊ ချောင်းဆိုးချင်တာရယ်၊ အချစ်ရောဂါရယ် ဆိုလား။ အဲဒါတွေက ချုပ်တည်းလို့ မရတတ်ဘူးဆို မဟုတ်လား။

ဒီလိုနဲ့ ဝဲသမားနဲ့ မျက်ခမ်းစပ်သမားတို့ဟာ သူတို့ထွက်ပေါက် သူတို့ ရှာကြသတဲ့။ မျက်ခမ်းစပ်က မေးသတဲ့။ ‘သူငယ်ချင်း၊ မင်း ဘာဝါသနာပါသတုံး’ တဲ့။ ဒီတော့ ကိုဝဲထူက ‘သူငယ်ချင်းရာ၊ ငါတို့ တောသူတောင်သားပဲ ဆိုတော့ စိုက်ပျိုးရေးပဲ ဝါသနာပါတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်ပိုင်လယ်ယာမရှိတော့လည်း ကိုယ့်အိမ် ကိုယ့်ခြံအတွင်း ဖျာတချပ်စာ ရှိလည်း စိုက်လို့ရတဲ့ ဘူး၊ ခဝဲတို့၊ ပဲလင်းမြွေတို့ စိုက်တာပေါ့ကွယ်’ လို့ ပြန်ဖြေသတဲ့။ ‘မြေဩဇာကတော့ နွားချေးနဲ့ သစ်ဆွေးပေါ့။ အပင်အများကြီး မရှိတော့ ရေလောင်းပေါင်းသင် လုပ်ရတာလည်း အပန်းမကြီးပါဘူးပေါ့’လို့လည်း တဆက်တည်း ရှင်းပြလိုက်သတဲ့။ ဒီတော့ မျက်ခမ်းစပ်က ‘ဟုတ်လား၊ မင်း ပဲလင်းမြွေသီးက ဘယ်လောက်များတောင် ကြီးသတုံး’လို့ မေးလိုက်တော့ ဝဲစိုရှင် သူငယ်ချင်းက သူ့ရဲ့ဝဲဘက်လက်ကောက်ဝတ်ကို ယာဘက်လက်နဲ့ ဆုပ်ပြီး ‘ဟောသလောက်ကြီး ရှည်သဗျား’ လို့ တံတောင်ဆစ်အထိ ဆွဲပွတ်ပြီး သူ့လက်မောင်းကို မြှောက်ပြလိုက်ပါသတဲ့။ ဒီတော့ ကိုဝဲစိုကလည်း သူ့မျက်နှာရှေ့မှာ လက်ခုပ်လက်ဝါးတီးပြီး ‘ဟား ဟား ဟား၊ ယုံရမှာလား၊ ဟား ဟား ဟား’ လို့ တအား ဟစ်ရယ်ပါသတဲ့။ ဟိုတယောက်က လက်ဝါးနဲ့ သူ့လက်မောင်းတလျှောက် ဆွဲပွတ်လိုက်ရတော့ အယားပြေသွားသလို ကျန်တယောက်ကလည်း သူ့မျက်နှာရှေ့ လက်ခုပ်လက်ဝါးတီးလိုက်ရတော့ ယင်ခြောက်လိုက်သလို ဖြစ်သွားတော့တာပေါ့။

ဆက်ပြီးတော့ ကိုမျက်ခမ်းစပ်က မေးပြန်သတဲ့။ ‘မင်း ပဲလင်းမြွေသီးကတော့ ဟုတ်ပါပြီ။ ခဝဲသီးကရော ဘယ်လောက်ရှည်သတုံး’လို့ မေးပြန်သတဲ့။ ‘သူငယ်ချင်း၊ ငါ့ခဝဲသီးကလည်း အောက်ဘက်က ကြိုးနဲ့ချည်ပြီး ကျောက်ခဲလေးတွေ ဆွဲပေးလို့ ရှည်ပါသဗျာ၊ ဟောသလောက်ကြီး ရှည်သဗျား’ ဆိုပြီး သူ့ယာလက်မောင်းကို ဘယ်လက်ဝါးနဲ့ ပွတ်ဆွဲ မြှောက်ပြပြန်သတဲ့။ ကိုမျက်ခမ်းစပ်ကလည်း ‘ဟား ဟား ဟား၊ အဲသလောက်တောင် ရှည်သလား၊ ယုံနိုင်ပေါင်ဗျား၊ ဟား ဟား’ လို့ ကိုယ့်မျက်နှာရှေ့မှာ ကိုယ် လက်ခုပ်လက်ဝါး တဖြန်းဖြန်း တီးခတ်ပြီး ရယ်ပြန်သတဲ့။ ဒီလိုနဲ့ ခဏနေပြန်တော့ ကိုမျက်ခမ်းစပ်ကပဲ ထပ်ပြီး မေးပြန်သတဲ့။ ‘မင့် ဘူးသီး ရှည်ကကော’လို့။ ဒီတော့လည်း ကိုဝဲကျော်က အလားတူပဲဖြေ။ ကိုမျက်ခမ်းစပ်ကလည်း အလားတူပဲ တဝါးဝါးနဲ့ ဦးခေါင်းတယမ်းယမ်းနဲ့ လက်ခုပ်လက်ဝါးတီးကာ တီးကာ ရယ်မောပါသတဲ့။ ဒါတောင် ပဲတောင့်ရှည် မပါသေးဘူး။ ဒါဟာ ဂျပန်ခေတ်က ကြားဖူလိုက်တဲ့ ပုံပြင်တခုပါပဲ။

အညာဒေသ ကျေးရွာတွေမှာက မြစ်နား၊ ချောင်းနား မနီးရင် ရေတွင်းတူးရတာကအစ ခက်ပါတယ်။ ခုခေတ်လို အဝီစိတွင်းတူးစက်များကလည်း မပေါ်သေးဘူး မဟုတ်လား။ တချို့ရွာတွေမှာဆိုရင် အဝီစိတွင်း တူးတာတောင် တော်ရုံနဲ့ ရေမတွေ့လို့ နေရာတွေ အများကြီး ပြောင်းရွှေ့စမ်းသပ်ပြီး တူးရသတဲ့။ ကဗျာဆရာ တင်မိုးတို့ရွာဆိုရင် အဝီစိတူးတဲ့အဖွဲ့တွေဟာ သူတို့ရွာမှာ ရက်ရှည်လများ အကြာကြီး ရှာဖွေစမ်းသပ် တူးဖော်ရလို့ ရွာမှာပဲ အိမ်ထောင်ရက်သား ကျကုန်ကြသတဲ့။ ဦးလေး လူထုဦးလှက စာပေဟောပြောပွဲ သွားရင်း ဒီသတင်းကို ကြားခဲ့ရလို့ တင်မိုးတို့ရွာကို ‘အဝီစိနဲ့ဝေးတဲ့ရွာ’လို့ ဂုဏ်ပြုဆောင်းပါးတစောင် ရေးလိုက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

ရေရှားခြင်းဟာ ပွေး၊ ဝဲ၊ ဂျွတ်၊ ဒက်၊ နူနာနဲ့ မျက်ခမ်းစပ်ရောဂါတွေ ဖြစ်စေပါတယ်လို့ ကျွန်တော် ပြောတော့ တချို့က ပွေး၊ ဝဲ၊ နူနာတွေတော့ ကြားဖူးပါရဲ့။ ဂျွတ်၊ ဒက် ဆိုတာတွေ မကြားဖူးဘူးတဲ့။ ဂျွတ် ဆိုတာကတော့ အများအားဖြင့် ကိုရင်တို့၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းသားတို့ရဲ့ ပေါင်ကြားတွေမှာ ရေမချိုး၊ ရေမဆေးကြလို့ ကြေးတွေ၊ အကြေးတွေ ဂျပ်ခဲအဖြစ် တည်နေတာမျိုးနဲ့ တူပါတယ်။ ဒက် ဆိုတာကလည်း ကိုရင်တို့၊ ဘုန်းကြီး ကျောင်းသားတို့ရဲ့ ဦးခေါင်းမှာ ပေါက်တဲ့ ပွေးရောဂါတမျိုးပဲလို့ ထင်ပါတယ်။ သဲဆပ်ပြာနဲ့ နာနာပွတ်ပြီး ဦးခေါင်းလျှော်မှ ရောဂါသက်သာတတ်ပါတယ်။ ဒက်စွဲနေတဲ့ ဘုန်းကြီးကျောင်းသားကို ‘ဒက်ချီး’လို့ နာမည်ပေးတတ်ပါတယ်။

ဂျပန်ခေတ်မှာ ဆေးဝါး၊ ဆပ်ပြာတွေက ရှားတော့ ဝဲနာတွေကို ရေနံကြီး(ရေနံချေး)နဲ့ လိမ်းပြီး ကုသကြတာ တွေ့ခဲ့ရဖူးပါတယ်။ တချို့က သဲဆပ်ပြာနဲ့ ရေနံကြီး ရောပြီး လိမ်းကြသတဲ့။ တချို့ကလည်း ပလိပ်ရောဂါ၊ တုပ်ကွေးရောဂါ၊ မက်ကလောင်ရောဂါတွေ ဖြစ်ရင် ရေနံချေးကို လက်ညှိုးနဲ့ တကော် ကော်ယူပြီး ပါးစပ်ထဲ သွင်း၊ မျိုချလိုက်ကြတာပါပဲ။ ရွာမှာ ရေနံချေး ဝယ်နိုင်၊ သုံးနိုင်တဲ့ အိမ်ကလည်း အရှားသား။ တချို့က ထန်းလက်တဲနဲ့ နေကြရှာတာ မဟုတ်လား။ ဒီတော့ ဖျားရင်၊ နာရင် ဘုန်းကြီးကျောင်းမှာ ဘုန်းကြီးထံက ငန်းဆေးကို တောင်းခံ လျှောက်ထားဝံ့ရင် တောင်းခံပေါ့။ မတောင်းရဲ၊ မလျှောက်ထားဝံ့ရင် သူကြီးအိမ် သွားတောင်းရတာပေါ့။ ဒါလည်း သူကြီးအိမ်ဝင်ရဖို့က မလွယ်ဘူး။ သူကြီးဆီကိုလည်း တိုက်ရိုက်တွေ့ပြီး မတောင်းရဲကြရှာဘူး။ သူကြီးအိမ်က သူရင်းငှားနဲ့ သူကြီးအိမ်ကို ဝင်ခွင့်ရတဲ့ ခေါင်းရွက်ဈေးသည်နဲ့ ကပ်ရပ်ပြီး လိုက်ရတာ။ ဒါတွေ ပြန်တွေးမိတိုင်း ကျေးလက်တောရွာသားတွေရဲ့ဘဝကို ဝမ်းနည်း စိတ်မကောင်းဖြစ်ရပါတယ်။

ရွာမှာ မူလတန်းကျောင်းလေး ရှိရင် ကလေးတွေရဲ့ တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမှုကို ဆရာတွေက သွန်သင်ပေးနိုင်လို့ ကျေးရွာတွေက သားသမီးတွေ သန့်ရှင်း ကျန်းမာရေး အတော်အတန် တိုးတက်ပါတယ်။ ဦးနု လက်ထက်က ကျေးလက်ကျန်းမာရေးမှူးတွေ၊ ကျေးလက်ဆေးပေးခန်းတွေ တီထွင်ခဲ့တာလည်း အလွန်သင့်မြတ်ပါတယ်။ ဒါတွေ ဆက်မလုပ်ရင် ပွေး၊ ဝဲ၊ ဂျွတ်၊ ဒက်တွေ ပြန်ထလာပြီး အရေပြားနူနာအထိ တိုးပွားလာတတ်ပါတယ်။ ဂျပန်တွေ အကြောက်ဆုံးက ‘နူနာ’၊ ကုဋ္ဌနူနာ- အနာကြီးရောဂါပါပဲ။ အဲဒီရွာတွေမှာ လှည်းဆွဲ၊ နွားဆွဲတာနဲ့ လူပေါ်တာဆွဲတာ(ချွေးတပ်ဆွဲတာ) သက်သာခဲ့ပါတယ်။ နူနာအတွက်က ဂျပန်ခေတ်မှာ ဆေးလည်း မရှိသေးဘူး။ နူနာနဲ့ မျက်ခမ်းစပ်က အညာမှာ စာဖွဲ့လောက်ပါတယ်။

အထိတ်တလန့်အဖြစ်ဆုံးကတော့ ရွာမှာ ပရိတ်ရွတ်ပြီး သံပုံးတီး၊ မောင်းတီး၊ စည်တီး၊ တုံးခေါက်၊ ဝါးခေါက် ‘တောထုတ်’ကြတော့ နနွင်းမှိုင်းတွေလည်း ရှို့ကြတာ ပြေးလို့မရ၊ နားပိတ် မျက်စိမှိတ်နေလိုက်လို့လည်း မရနဲ့ စားမဝင် အိပ်မပျော် ဖြစ်ခဲ့ကြရပါတယ်။ ကပ်ကြီးသုံးပါး ကျော်နင်းနိုင်ကြပါစေ။

မောင်စွမ်းရည်

၂၀၂၀ ဧပြီ ၂၉

နှစ်ပုဒ်စလုံးကို ”မိုးမခ အွန်လိုင်းမဂ္ဂဇင်း” ဘလော့ဂ်ကနေ ကူးယူပါတယ်။

စလေ ငနော့