အ႐ႈံးေပးတိုင္း ႏွလံုးေအးပါ့မလား 🖋 ေမာင္သာခ်ဳိ

အ႐ႈံးေပးတိုင္း ႏွလုံးေအးပါ့မလား

**************************

ေမာင္သာခ်ိဳ

7Day Daily 

Fri, 2019-07-05 08:46

Issue No. အတြဲ(၁၈)၊ အမွတ္(၁၇)

(တစ္)

ယခုတစ္ေလာ Online စာ မ်က္ႏွာမ်ားေပၚ၌ အႏုိင္က်င့္မႈ မ်ားအေၾကာင္း၊ အႏုိင္က်င့္ခံရမႈ မ်ားအေၾကာင္း အျပန္အလွန္ ေရးၾက၊ သားၾက၊ ေဆြးေႏြးၾက၊ ေ၀ဖန္ၾကသည္မ်ားကုိ ခပ္စိပ္စိပ္ ကေလး ဖတ္လာရပါသည္။

ႏုိင္ငံတကာအေတြ႕အႀကံဳရွိသူ စာေရးသူတစ္ဦးကဆုိလွ်င္ သူတို႔ဆီက ေက်ာင္းမ်ား၌ အႏုိင္က်င့္မႈဆန္႔က်င္ေရး (Anti-bully) စီမံခန္႔ခြဲလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ားကုိပင္လွ်င္ ေဖာ္ျပေပးထားပါ၏။ ထုိ႔အျပင္ အႏုိင္က်င့္မႈကုိ လုံး၀လက္မခံ၊ လုံး၀သည္းမခံ သည့္မူ၀ါဒ (Zero Tolerance Policy)က်င့္သုံးသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားအေၾကာင္းကုိပင္ တင္ျပထားပါေသးသည္။

ထုိ႔ေနာက္ ေမးခြန္းေတြလည္း ေမးထားပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၌ တိက်ခုိင္မာျပတ္သားသည့္ အႏုိင္က်င့္မႈဆန္႔က်င္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ရွိပါသလားစသည့္ ေမးခြန္းမ်ား။ အေျဖရခက္ပါဘိ။

(ႏွစ္)

တစ္ခါက အလယ္တန္းေက်ာင္းသား အသစ္ကေလးတစ္ေယာက္ ေက်ာင္းသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေရာက္ရွိလာပါသည္။ တစ္ရက္ ေက်ာင္းအလႊတ္တြင္ ႏႈတ္ခမ္း၌ ေသြးစကေလးမ်ား ေပက်ံလ်က္ အိမ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္လာပါသည္။ သူက မိဘမ်ားကုိ အကုန္အစင္ ျပန္ေျပာျပပါသည္။ ေက်ာင္းသားဆုိးသုံးေယာက္ သူသန္႔စင္ခန္းသုိ႔ သြားစဥ္ ေနာက္က လိုက္လာၾကေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေနာက္ တစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္ကာ သူ႔ကုိ ထုိးေၾကာင္း၊ ဆရာမ သိသြားသည့္အခါ ေသြးကုိသုတ္ေပးၿပီး အိမ္က ေမးလွ်င္ မေတာ္တဆတိုက္မိၾကျပီး ေခ်ာ္လဲသည္ဟုေျပာရန္ သင္ေပးေၾကာင္း စသည္ျဖင့္။

မိဘမ်ား ေက်ာင္းသုိ႔ လုိက္သြားပါသည္။ ထုိမွတစ္ဆင့္ အႏုိင္က်င့္သူ ေက်ာင္းသားဆုိး အိမ္သုိ႔ လုိက္သြားပါသည္။ အိမ္တြင္ အေဖလည္း မရွိ။ အေမလည္း မရွိ။ အေဖကလည္း ေနာက္မိန္းမႏွင့္။ အေမကလည္း ေနာက္ေယာက်္ားႏွင့္။ ထုိေက်ာင္းသားဆုိး အႏုိင္က်င့္ပုံကုိ တိုင္တန္းသည့္အခါ အရက္မူးေနပုံရသည့္ ဦးေလးက ထုိကေလးကုိ ႐ိုက္ပါသည္။ ဤတြင္ ၿပီးၿပီ။

ဤသုိ႔ေသာ ျပႆနာကုိ မည္သုိ႔ေျဖရွင္းမလဲဆုိသည့္ မူ၀ါဒ၊ မည္သုိ႔ ကိုင္တြယ္မလဲဆုိသည့္ ပညာ ေက်ာင္းမွာ မရွိ။ ေက်ာင္းအုပ္မွာလည္း မရွိ။ ဆရာ၊ ဆရာမေတြမွာလည္း မရွိ။

မူလတန္းေက်ာင္းသူ သမီးကေလးတစ္ေယာက္ကမူ မုန္႔စားဆင္းခ်ိန္ ေဆာ့ကစားၾကသည့္အခါ သူ႔ထက္ေလး၊ ငါးလႀကီးသည့္ ေက်ာင္းသူ၏ အႏုိင္က်င့္မႈကုိ ခံရသည္။ ထိုေက်ာင္းသူက ကစားေဖာ္ သုံး၊ ေလးေယာက္ကုိ စုစည္းကာ သမီးကေလး မပါေစႏွင့္ဟု ဖယ္ၾကဥ္ကာ သူတို႔ခ်ည္း ကစားၾကဖုိ႔ အၿမဲတမ္း စီစဥ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ငါတို႔နဲ႔ လာကစားခ်င္ရင္ နင့္မုန္႔ေတြ ငါတို႔ကုိ ေကြၽးတဲ့။ ထုိအႏုိင္က်င့္သူ ေက်ာင္းသူကေလးက ေျပာေလ့ရွိသည့္ စကားပဲျဖစ္ပါသည္။ ယင္းကုိ အတန္းပုိင္ ဆရာမက မၾကာခဏျမင္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္တာ၊ အႏုိင္က်င့္ခံရသည့္ သမီးကေလး၏ မိဘကုိ ျပန္ေျပာျပတာကလြဲၿပီး မည္သုိ႔ကိုင္တြယ္ရမလဲ ဆရာမ မသိ။ Anti-bully Policy ဟူသည့္ အႏုိင္က်င့္မႈ ဆန္႔က်င္ေရးမူ၀ါဒ ခ်မွတ္ထားသည္ကလည္း အတိအက်မရွိ။ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္ႏွင့္ အဆင္ေျပသလုိ ၾကည့္ေနၾက႐ုံမွ်သာ။

(သုံး)

အႏုိင္က်င့္မႈက ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါသည္။ တုိက္႐ိုက္အႏိုင္က်င့္ျခင္း (Direct Attack)၊ သြယ္၀ုိက္အႏုိင္က်င့္ျခင္း (Indirect Attack)။ ထုိးျခင္း၊ ႐ိုက္ျခင္း၊ ထုျခင္း၊ ႏွက္ျခင္း၊ ကန္ေက်ာက္ျခင္း စသည္တို႔က ျမင္သာထင္သာ ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တိုက္႐ိုက္အႏိုင္က်င့္မႈ။ အမ်ားႏွင့္အတူ မိမိပါ၀င္ခြင့္ မရေအာင္ ဖယ္ထား၊ ၾကဥ္ထား၊ ခ်န္လွပ္ထားျခင္း၊ မိမိဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းေအာင္ ေကာလာဟလ သတင္းမ်ားျဖန္႔ေ၀ျခင္း၊ မိမိစိတ္ ထိခုိက္ေအာင္ ေျပာဆုိျခင္း စသည္တို႔က ျမင္သာထင္သာမရွိလွ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သြယ္၀ုိက္အႏိုင္က်င့္မႈ။

ကြၽန္ေတာ္တို႔၏ သားသမီးမ်ားသည္ သူတို႔၏ ေက်ာင္းပရ၀ဏ္မ်ားအတြင္း၌ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် အႏုိင္က်င့္မႈမ်ိဳးစုံကုိ ခံစားေနၾကရႏုိင္ပါသည္။

အႏိုင္က်င့္မႈမ်ားကုိ ပညာရွင္တို႔က အေျခခံအားျဖင့္ ေျခာက္မ်ိဳးခြဲေလ့ရွိေၾကာင္း သတိထားမိပါသည္။

Physical Bullying တဲ့။ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္အႏိုင္က်င့္ျခင္းဟု ဆုိႏိုင္ပါ၏။ ႐ုိက္ျခင္း၊ ပုတ္ျခင္း၊ ကန္ျခင္း၊ တြန္းျခင္း၊ ထုိးျခင္း၊ ဆံပင္ကုိေဆာင့္ဆြဲျခင္း၊ မိမိပစၥည္းဥစၥာကုိ ယူျခင္းစသည္။

Verbal Bullying တဲ့။ စကားျဖင့္ အႏိုင္က်င့္ျခင္းဟုဆုိ ႏိုင္ပါ၏။ မိမိသိကၡာက်ေအာင္ ေျပာျခင္း၊ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း က်ီစယ္စကားဆုိျခင္း၊ ထိကပါး ရိကပါးေျပာျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ မမွန္သတင္းလႊင့္ျခင္း၊ ႐ုန္႔ ရင္းၾကမ္းတမ္းသည့္အမည္ျဖင့္ ေခၚဆုိျခင္း စသည္။

Relational Aggression Bullying (သုိ႔မဟုတ္) Social Bullying  တဲ့။ မိမိကုိ ခ်န္လွပ္ထား ျခင္း၊ သီးသန္႔ထားျခင္း၊ အသေရ ဖ်က္ျခင္း၊ အရွက္ခြဲျခင္း၊ အက်ပ္ကိုင္ျခင္း၊ မိမိအတင္းကုိေျပာျခင္း စသည္။

Sexual Bullying တဲ့။ လိင္ အႏုိင္က်င့္ျခင္းဟု ဆုိႏိုင္ပါ၏။ ေအာက္တန္းက်သည့္ အမူအရာမ်ား လုပ္ျပျခင္း၊ လိင္ကိစၥ အဓမၼခ်ဥ္းကပ္ျခင္း၊ ၾကမ္းတမ္းသည့္ သုံးသပ္ခ်က္မ်ားေပးျခင္း၊ လိင္ကိစၥ အက်ပ္ကုိင္မႈ၊ အႏုိင္က်င့္မႈ လုပ္ျခင္း စသည္။

Cyber Bullying တဲ့။ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာအႏုိင္က်င့္ျခင္းဟု ဆုိႏုိင္ပါ၏။ အင္တာနက္ ကြန္ရက္ထဲသုိ႔ ၀င္ေရာက္ကာ ဓာတ္ပုံမ်ား၊ စာမ်ား၊ အသံမ်ား၊ ထင္ရာျမင္ရာေရးသားခ်က္မ်ားကုိ အေျခခံ၍ ၿခိမ္းေျခာက္အက်ပ္ကိုင္မႈ စသည္။

Prejudicial Bullying (သုိ႔မဟုတ္) Discriminatory Bullying တဲ့။ ခြဲျခားဆက္ဆံအႏုိင္က်င့္ျခင္းဟု ဆုိႏုိင္ပါ၏။ အသားအေရာင္ေၾကာင့္၊ ဘာသာေရးယုံၾကည္မႈေၾကာင့္၊ လူမ်ိဳးေၾကာင့္၊ ႏုိင္ငံေၾကာင့္၊ လိင္ေၾကာင့္၊ ကုိယ္လက္အဂၤါအေနအထားေၾကာင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ စသည္။

ကြၽန္ေတာ္တို႔၏ သားသမီးမ်ားသည္ ထုိအႏိုင္က်င့္မႈမ်ားကုိ ခံေနရေလ့ရွိသည္ဟု ဆုိပါသည္။ တိုက္႐ိုက္အႏိုင္က်င့္မႈ (Direct Attack)သည္ ေယာက်္ားကေလးမ်ား၌ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္ ဆုိပါသည္။ ဥပမာ လက္သီးႏွင့္ ထိုးသည္မ်ိဳး။ သြယ္၀ိုက္အႏိုင္က်င့္မႈ (Indirect Attack)သည္ မိန္းကေလးမ်ား၌ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္ဆုိပါသည္။ ဥပမာ ဟဲ့...သူ႔အေၾကာင္းၾကားၿပီးၿပီလား ဆုိသည္မ်ိဳး။

ေက်ာင္းက ဆရာ၊ ဆရာမတို႔သည္ အႏိုင္က်င့္ျခင္း၏ ေအာက္တန္းက်ပုံမ်ားကုိ ကေလးတို႔ ရင္ထဲေရာက္ေအာင္ ဆုံးမသြန္သင္ဆြဲေဆာင္ရင္း အႏုိင္က်င့္ေသာ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားကုိ ျပတ္ျပတ္သားသား ႐ႈတ္ခ်သကဲ့သုိ႔ အႏုိင္က်င့္ခံရသူတို႔ဘက္မွ ႀကံ႕ႀကံ႕ခုိင္ခုိင္ ရပ္တည္ေပးဖုိ႔လည္း လုိအပ္မည္ထင္ပါသည္။ ယဥ္ေက်း၍ အဆင့္ျမင့္ေသာ လူ႔အဖြဲဲ႕အစည္းရပ္၀န္းမ်ားတြင္ အႏုိင္က်င့္လုိေသာ သူတို႔အတြက္ ေနရာမရွိေၾကာင္းလည္း သတိေပးရမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။

ပညာရွင္တို႔က သုံးခ်က္ ေျပာပါသည္။ အႏိုင္က်င့္ခံရသူတို႔၏ ေစာဒကကုိ အေလးအနက္ နားေထာင္ပါတဲ့။ သင့္ရဲ႕တန္ဖုိးထားမႈနဲ႔ အားေပးေထာက္ခံပါတဲ့။ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ဘယ္လုိကာကြယ္လုိ႔ သင္ေပးပါတဲ့။

(ေလး)

စာသင္ခန္းမ်ားသည္ စာသင္ၾကားေပး႐ုံသာမက ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးခ်င္း၏ စိတ္ကုိပါ အကဲခတ္ကာ ေက်ာင္းပရ၀ဏ္အတြင္း၌ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ား ကင္းေအာင္ အၿမဲမျပတ္ ေစာင့္ေရွာက္အပ္ပါသည္။    ။

(စာေရးဆရာေမာင္သာခ်ဳိသည္ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳတုိ၊ ခရီးသြား၊ စာေပ၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ စာေပေရးရာ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားေနသူ ျဖစ္သည္)

7Day Daily webpage ကေန ကူးယူပါတယ္။ ဆဲဗင္းေဒးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

စေလ ငေနာ့