ဆရာေမာင္ေသာ္က 🖋 ဝီကီပီးဒီးယား

စာေရးဆရာ ကဗ်ာဆရာ ေမာင္ေသာ္က (ေခၚ) ဗိုလ္မႉး ဘေသာ္ (၁၉၂၈ - ၁၉၉၁)

၁၉၂၈ ခုႏွစ္၊ ေ႐ႊဘိုၿမိဳ႕တြင္ အဖ ဦးမွန္ႀကီး၊ အမိ ေဒၚၿမိဳင္တို႔မွ ဖြားျမင္သည္။ သားသမီး ၄ ေယာက္ အနက္ အႀကီးဆုံးသား ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေအာင္ခဲ့သည္။ ယင္းႏွစ္တြင္ပင္ ဗမာ့ေရတပ္မေတာ္သို႔ တပ္သားအျဖစ္ ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ (ေရတပ္) တြင္ ဗိုလ္မႉးရာထူးအထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ နိုဝင္ဘာလတြင္ မိမိ စစ္ေရယာဥ္မႉးအျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနေသာ တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ သည္ မဟာမိတ္ ကြၽန္းစုမ်ားတဝိုက္ ငါးဖမ္း သေဘၤာမ်ားကို လိုက္လံ နိုမ္နင္းေရး တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ မုန္တိုင္းမိကာ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနခဲ့သည္။ ဗိုလ္ႀကီးဘေသာ္ (ေမာင္ေသာ္က) ႏွင့္ ရဲေဘာ္ ၁ဝ ဦးတို႔သည္ အသက္ကယ္ေဖာင္ျဖင့္ ၁၃ ရက္ၾကာမွ် ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနရာမွ ဂ်ပန္ ကုန္တင္သေဘၤာတစီးက ေတြ႕ရွိ ဆယ္ယူခဲ့၍ အသက္မေသ က်န္ရစ္သူ ၁ဝ ဦးတြင္ ပါဝင္သည္။ စာေပေရးသားျခင္းကို ေက်ာင္းသားဘဝမွ စတင္၍ စစ္ျပန္၊ ပေဒသာ မဂၢဇင္း၊ စစ္ႏွလုံး ဂ်ာနယ္၊ ျမဝတီ၊ ေငြတာရီတို႔၌ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဝတၳဳမ်ား မ်ားစြာ ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ေရေၾကာင္းစြန႔္စားခန္းဝတၳဳမ်ား ေရးသားရာတြင္ ဗိုလ္ဘေသာ္ (ေရတပ္) ဟု ကေလာင္ အမည္သုံးသည္။ တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မႉးအဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ကာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ တပ္မွ အၿငိမ္းစားယူကာ ေရွ႕သို႔၊ ေဖာ္ဝပ္၊ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ေစာင္စလုံးတြင္ စာတည္းခ်ဳပ္အျဖစ္ တိုင္းျပည္ တာဝန္မ်ားကို ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေသာ္ကသည္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာလုံးျဖင့္ ဝတၳဳ၊ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ပိုင္နိုင္စြာ ေရးသားနိုင္သူျဖစ္ကာ ေန႕စဥ္သတင္းစာမ်ား၌ အခ်ိန္အားေလ်ာ္စြာ ေရးသားခဲ့ေသာ ေမာင္ေသာ္က၏ ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ သတင္းစာဖတ္ ပရိသတ္ကို အထူးႏွစ္ခ်ိဳက္စြာျဖင့္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ဖတ္ၾကရသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္စာ၊ စကား သင္ၾကားပို႔ခ်ျခင္း၊ ေရေၾကာင္းသိပၸံ အတတ္ပညာမ်ားကို နိုင္ငံျခားသြား သေဘၤာသားမ်ားအား သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပးျခင္း၊ စာေပကဗ်ာ ေရးသားျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။

နိုင္ငံေရး ေနာက္ခံ

စစ္ေရယာဥ္ (ေမယု)

ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မႉးအဆင့္ထိ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္မႉးဘေသာ္ဟု လူသိမ်ားသည္။ စစ္ေရယာဥ္ (ေမယု) ကို အဂၤလိပ္ အစိုးရထံမွဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ လႊဲယူခဲ့စဥ္က ဗိုလ္ဘေသာ္သည္ သေဘၤာေပၚတြင္ အလံတင္သည့္ ဂုဏ္ျပဳတပ္ဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

ေမာင္ေသာ္က အမည္ျဖင့္ စာေပနယ္သို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ သေရာ္စာေရးရာတြင္ နာမည္ႀကီးသူတဦး ျဖစ္သည္။ မဆလေခတ္တေလွ်ာက္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ လူထုဘဝကို ထင္ဟပ္၍ ထိထိမိမိ ဖြင့္ခ်ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ နိုင္ငံတကာစာေပ တခ်ိဳ႕ကို ဘာသာျပန္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ေရးသားခဲ့သည့္ "တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃" အမည္ရွိ ဝတၳဳဟန္ ကိုယ္ေတြ႕မွတ္တမ္းမွာ လူႀကိဳက္မ်ားထင္ရွားသည္။

၁၉၈၈ခု ရွစ္ေလးလုံးဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပုံတြင္ ေရွ႕တန္းမွ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ စာနယ္ဇင္းသမဂၢတြင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံရသည္။ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၌ ဆက္လက္ပါဝင္သည္။ ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႕ဝင္ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္းစည္း႐ုံးေရး တာဝန္ခံအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ေန႕တြင္ ၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္၊ အေရးေပၚ စီမံမႈ အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅ (က)၊ ၅ (ခ) တို႔ျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ အႏွစ္ ၂ဝ ခ်မွတ္ခံရသည္။ ဦးဘေသာ္၏ ေလွာင္ေျပာင္ သေရာ္ေသာ မိန႔္ခြန္းမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ားႏွင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ နာမည္ႀကီး လူႀကိဳက္မ်ားလွသည္။ "သူ႕ စာေပက ျပည္သူေတြကို ရယ္ေစတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ေဒါသနဲ႕ နာၾကည္းမႈေတြကိုလည္း လႈံ႕ေဆာ္ေပးတယ္" ဟု သူ႕ မိတ္ေဆြတဦးက ေျပာျပသည္။ သူသည္ ကမၻာ့စာေပထဲမွ အေျမာက္အမ်ားကို ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုေပးခဲ့သည္။ သူ႕အား ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ထားစဥ္ ကာလမွာပင္လွ်င္ သူသည္ ကဗ်ာမ်ားကို လွ်ို႔ဝွက္ ေရးခဲ့ေသးသည္။

ေသဆုံးပုံ

အဖမ္းမခံရခင္ကတည္းက ဆရာေမာင္ေသာ္ကတြင္ ကုသ၍ မရေသာ အေၾကာေသေရာဂါ ရွိသည္။ ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႕ အင္းစိန္ေထာင္တြင္း အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပစဥ္ ရိုက္ႏွက္ခံရၿပီးေနာက္ သမံတလင္းေပၚတြင္ မည္သည့္ အခင္းမွမပါဘဲ အိပ္ခဲ့ရသျဖင့္ ေလျဖတ္သြားသည္။ ေထာင္ဆရာဝန္၏ သာမန္ကုသမႈကို အနည္းငယ္ ရရွိခဲ့သည္။ အထူးကု ဆရာဝန္မ်ားျဖင့္ ကုသရန္ တင္ျပေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက ခြင့္မျပဳခဲ့ပါ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၈ ရက္ေန႕တြင္ ႏွလုံးေရာဂါေဖာက္လာသျဖင့္ အာဏာပိုင္မ်ားက ဦးဘေသာ္အား ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးသို႔ ပို႔ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ သုံးရက္အၾကာ၊ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္ ေဆး႐ုံႀကီးအခ်ဳပ္ခန္းအတြင္း၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။ ကန္ေတာ္ကေလးစြန္နီ မြတ္စလင္မ္ သုသာန္တြင္ ျမႇုပ္ႏွံသၿဂိဳဟ္ခဲ့သည္။

ဦးဘေသာ္ (ခ) ေမာင္ေသာ္က၏ ကဗ်ာမ်ား

ဇာတ္ဆရာ

ငါ့ဇာတ္စင္ငါထိုး

ဇာတ္ပိုးေတာ့ ထၿပီေလ။

မကတတ္ ကတတ္

ငါ့ဇာတ္ ငါခင္း

ငါမင္း ငါဘုရင္ေပါ့

ထင္ခ်င္ရာ ထင္ပါဘိ

မင္း မၾကည့္ခ်င္ေန။

စင္ေပၚမွာ ကြၽမ္းထိုးလို႔

စင္က်ိဳးၿပီး ေသေပေစ

ေနသာသပ ေလညာက။

စည္းမမွန္ ဝါးမမွန္

ကႀကိဳးေတြ မဟန္လို႔

တပ္လန္ကာ

ၾကည့္သူေျပာျပန္ေတာ့

႐ုံေၾကးေတြ အကုန္

ဒါမွ ငါပ။ ။

(မီးျခစ္တဆံ)

ဆရာ ေမာင္ေသာ္က ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ ထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ

- ပို႔သခဲ့ေသာ ေမတၱာမ်ား … ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ။

- ႏွစ္သစ္ဦး ခ်စ္ဦးလက္ေဆာင္ … ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ။

- ရွိတ္စပီးယား၏ လက္ေ႐ြးစင္ ဆြန္းနက္ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။

- ႏွစ္သုံးရာမွ ပဲ့တင္သံ အသံလွိုင္း ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၈ဝ ခုႏွစ္၊ နိုဝင္ဘာလ။

- တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ (အခန္းဆက္ အျဖစ္ မဂၢဇင္းတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး စာအုပ္အျဖစ္ ၁၉၈၅ ခန႔္တြင္ ထုတ္ခဲ့သည္ဟု ခန႔္မွန္းမိပါသည္)။

ဝီကီပီးဒီးယားမွ။

စေလ ငေနာ့